بازجستی در حل تعارض قاعده لاحرج و لاضرر در فقه پزشکی
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه حکیم سبزواری
2 عضو هیئت علمی گروه فقه و مبانی حقوق دانشگاه حکیم سبزواری
چکیده
قاعده «لاحرج» و قاعده «لا ضرر» از مهمترین قواعد فقهی هستند که نقش اساسی در استنباط احکام شرعی و تطبیق آنها با شرایط مختلف دارند. قاعده لا حرج ناظر بر رفع مشقتهای غیرقابل تحمل و قاعده لا ضرر معطوف به جلوگیری از ضرر و زیان است. این مقاله به بررسی تعارض میان این دو قاعده فقهی در فقه پزشکی پرداخته و هدف آن تحلیل و ارائه راهحلهای فقهی برای مسائل نوظهور پزشکی مانند تغییر جنسیت، سقط جنین و اهدای جنین است. با استفاده از روش توصیفی_تحلیلی ، ابتدا به مبانی این دو قاعده پرداخته شده و سپس در مسائل پزشکی مختلف، کاربرد این قواعد بررسی شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهند که در مواردی که استمرار وضعیت موجود موجب ایجاد مشقتهای غیرقابل تحمل باشد، قاعده لاحرج میتواند بر لاضرر مقدم شود. به ویژه در مسائلی همچون تغییر جنسیت به دلیل عذاب روانی ناشی از هویت جنسیتی، سقط جنین به دلایل پزشکی و اهدای جنین برای زوجین نابارور که با عسرو حرج مواجه هستند، با استناد به قاعده لاحرج جایز است. در نتیجه، حل تعارض میان این دو قاعده بر اساس مفاد لاحرج و لاضرر به این صورت است که در مواردی که مشقت یا ضرر غیرقابل تحمل باشد، قاعده لاحرج مقدم بر لاضرر قرار میگیرد و این رویکرد میتواند در مسائل فقه پزشکی همراستا با احکام اولیه شرع و نیازهای جدید جامعه باشد.
کلیدواژهها
)